Lễ bảo vệ luận án tiến sĩ cấp viện của NCS Phonesavanh Lathdavong

Ngày 25/12/2023, Trung tâm Đào tạo hạt nhân đã long trọng tổ chức Lễ bảo vệ luận án tiến sĩ cấp Viện cho nghiên cứu sinh Phonesavanh Lathdavong (quốc tịch Lào), chuyên ngành Vật lý nguyên tử và hạt nhân (mã số 9.44.01.06), tên đề tài luận án: “Experimental validation of nuclear data in the k₀-standardized neutron activation analysis using the Dalat research reactor” với sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Hồ Mạnh Dũng và TS. Hoàng Sỹ Minh Tuấn.

Đến tham dự buổi Lễ có PGS.TS. Trịnh Anh Đức, Giám đốc Trung tâm Đào tạo hạt nhân, tập thể người hướng dẫn khoa học, đại diện Lãnh sự quán Lào tại Tp. Hồ Chí Minh, cùng người thân, bạn bè của nghiên cứu sinh. Dưới sự chủ trì của PGS.TS. Nguyễn Nhị Điền, Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Viện (Hội đồng) đã thông qua lý lịch khoa học, thành tích nghiên cứu, quá trình học tập và kết quả nghiên cứu khoa học của NCS Phonesavanh Lathdavong trong thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận án tiến sĩ. Thành viên Hội đồng đánh giá cao những kết quả học tập và nghiên cứu của nghiên cứu sinh.

Nghiên cứu, phát triển và ứng dụng phương pháp k₀ trong phân tích kích hoạt neutron (k₀-NAA) trên các lò phản ứng hạt nhân (LPƯHN) là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn trong nghiên cứu ứng dụng LPƯ nói riêng và trong lĩnh vực vật lý hạt nhân nói chung. Phương pháp k₀-NAA dựa trên các hệ số k₀ – hằng số tổ hợp các số liệu hạt nhân liên quan (khối lượng nguyên tử, độ phổ biến đồng vị, hiệu suất phát tia gamma và tiết diện bắt neutron nhiệt), được tính bằng lý thuyết và được xác định, kiểm chứng bằng thực nghiệm. Độ chính xác của phương pháp k₀-NAA phụ thuộc vào độ tin cậy của việc xác định các hệ số k₀. Luận án tập trung đánh giá các hệ số k₀ của 07 hạt nhân phóng xạ có thời gian sống ngắn và trung bình bao gồm (⁶⁶Cu, ⁵²V, ³⁸Cl, ^134mCs, ¹²⁸I, ¹⁴⁰La, và ⁵⁶Mn) sử dụng LPƯHN Đà Lạt. Kết quả thu được là các giá trị k₀ của các hạt nhân phóng xạ nêu trên, cập nhật vào cơ sở dữ liệu số liệu hạt nhân, sau đó dùng phần mềm “k₀-Dalat” để kiểm chứng kết quả hàm lượng nguyên tố trong mẫu chuẩn. Vì vậy, luận án có tính thời sự, tính cấp thiết, ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Một số giá trị khoa học của luận án tiến sĩ như sau:

• Các hệ số k₀ mới của 07 hạt nhân phóng xạ có chu kỳ bán rã ngắn (cỡ giây) và trung bình (cỡ giờ) bao gồm: ⁶⁶Cu, ⁵²V, ³⁸Cl, ^134mCs, ¹²⁸I, ¹⁴⁰La và ⁵⁶Mn đã được xác định và đánh giá sử dụng LPƯHN Đà Lạt. Sự khác biệt giữa kết quả thực nghiệm xác định hệ số k₀ mới và giá trị tham khảo dưới 7% (thông thường đố khác biệt được chấp nhận trong vòng 15%).
• Bộ dữ liệu k₀ mới của 07 hạt nhân nói trên được sử dụng để xác định hàm lượng của 07 nguyên tố trong mẫu chuẩn SMELS bằng phương pháp k₀-NAA, sau đó so sánh, đánh giá với các giá trị hàm lượng đã được chứng nhận. Kết quả hàm lượng của các nguyên tố phân tích sai khác với các giá trị đã được chứng nhận trong khoảng 7-11%. Ngoại trừ ^134mCs với độ khác biệt 19%.

Ngoài ra, các kết quả chính của luận án đã được công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành trong nước (tạp chí thuộc danh mục của HĐGSNN) và tạp chí quốc tế uy tín (Tạp chí thuộc danh mục ISI) cũng như trong hội nghị quốc tế, như sau:

• Quang‑Thien Tran, Manh‑Dung Ho*, The‑Nghia Nguyen, Tuan‑Anh Tran, Van‑Doanh Ho, Truong‑Son Truong, Phonesavanh Lathdavong, “Analysis of automobile window glass samples by k0-NAA and PIXE techniques for forensic applications”. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry. Vol332 (2023) 3493–3498;
• Ho Manh Dung*, Phonesavanh Lathdavong, “A review of nuclear data  for the k₀-based neutron activation analysis”, Journal of Nuclear Science and Technology, Vietnam, Vol.9, No. 1 (2019) 28-33;
• Phonesavanh Lathdavong*, Ho Manh Dung, Tran Quang Thien, Ho Van Doanh, Truong Truong Son, “Self-characterization of irradiation facility using synthetic multi-element standard (SMELS) for the determination of k₀-factors of seven radionuclides of interest”, Journal of Nuclear Science and Technology, Vietnam, accepted for publishing;
• Ho Van Doanh, Ho Manh Dung*, Tran Quang Thien, Pham Van Giap, Phonesavanh Lathdavong, Truong Truong Son, “Determination of k0 and Q0 factors for 5 short-lived radionuclides of interest in k0-NAA”, the 8^th International k₀-Users’ Workshop 6-10 June 2022. Ljubljana, Slovenia.

PGS.TS. Hồ Mạnh Dũng và TS. Hoàng Sỹ Minh Tuấn – Tập thể người hướng dẫn khoa học đã có nhận xét sâu sắc, mô tả những thuận lợi, khó khăn và nỗ lực mà nghiên cứu sinh đã vượt qua để hoàn thành xuất sắc luận án. Nghiên cứu sinh là người nước ngoài nên trong quá trình học tập và nghiên cứu sẽ gặp những khó khăn về sự khác biệt ngôn ngữ. Tuy nhiên, nghiên cứu sinh cùng với nhóm nghiên cứu của mình đã công bố nhiều công trình trên các tạp chí quốc tế và trong nước có uy tín. Luận án là một công trình tài liệu tham khảo có giá trị.

Sau khi nghe trình bày tóm tắt luận án và trong phần trả lời câu hỏi do Hội đồng đặt ra, Hội đồng đã nhất trí đánh giá luận án với kết quả bỏ phiếu 100% tán thành cho NCS nhận học vị tiến sĩ. PGS.TS. Nguyễn Nhị Điền thay mặt Hội đồng chúc mừng NCS Phonesavanh Lathdavong đã bảo vệ thành công luận án và chúc mừng tập thể cán bộ hướng dẫn – PGS.TS. Hồ Mạnh Dũng và TS. Hoàng Sỹ Minh Tuấn cùng Bộ Giáo dục và Thể thao nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đã có thêm một cán bộ khoa học có trình độ tiến sĩ trong lĩnh vực Vật lý nguyên tử và hạt nhân.

PGS.TS. Trịnh Anh Đức đại diện cơ sở đào tạo gửi lời chúc mừng NCS Phonesavanh Lathdavong đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ cấp Viện và  tập thể người hướng dẫn khoa học đã hoàn thành nhiệm vụ đào tạo thế hệ trẻ đóng góp vào nguồn nhân lực trình độ cao không những cho nước bạn Lào mà còn cho cộng đồng khoa học nói chung.

Trong niềm vui mừng và xúc động, NCS Phonesavanh Lathdavong đã trân trọng cảm ơn các thành viên của Hội đồng đã có nhận xét, góp ý sâu sắc để NCS hoàn thiện luận án. NCS gửi lời cảm ơn và tri ân tới tập thể người hướng dẫn khoa học – các thầy là người truyền cảm hứng đam mê khoa học luôn bên cạnh hướng dẫn cho NCS. Ngoài ra, NCS cũng gửi lời cảm ơn tới Lãnh đạo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Trung tâm Đào tạo hạt nhân, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn sát cánh, ủng hộ trong học tập cũng như trong cuộc sống để NCS bảo vệ thành công luận án tiến sĩ./.

Nguyễn Thúy Hằng – Trung tâm Đào tạo Hạt nhân